De Nederlandse staat veilt dinsdagochtend een vijfjarige lening, tegen een rente van nul procent. In theorie is daarmee 185 miljard euro van de Nederlandse staatsschuld ‘gratis’ geworden.

Dat blijkt uit een analyse van Z24 van de looptijden en rentes van Nederlandse staatsleningen.

Rentes zijn in Europa extreem laag doordat de Europese Centrale Bank (ECB) volop strooit met goedkoop geld. Dit in een poging om bedrijven en consumenten aan te moedigen meer te lenen en te besteden, zodat de inflatie en de economische groei een impuls krijgen.

Het beleid van de ECB heeft ervoor gezorgd dat sommige rentes zelfs negatief zijn geworden: dus wie geld uitleent moet rente betalen in plaats van dat hij rente ontvangt.

De Nederlandse staat geeft dinsdag voor het eerste een vijfjarige staatslening uit met een rente van nul procent. Beleggers leenden in totaal 4,8 miljard euro aan Nederland en krijgen geen rentevergoeding.

Bij de inschrijving bleken beleggers zelfs zo happig, dat ze genoegen namen met een licht negatief rendement van 0,23 procent. Investeerders betaalden méér voor de vijfjarige obligaties dan er uiteindelijk wordt afgelost.

Voor verhandelbaar staatspapier dat beleggers op de beurs kunnen kopen en verkopen geldt al dat het feitelijke rendement op leningen met een resterende looptijd van vijf jaar 0,4 procent negatief is. Voor een tienjarige Nederlandse staatslening is het rendement nog maar net positief, te weten 0,19 procent.

Ruim helft Nederlandse staatsschuld 'gratis'

De vraag is natuurlijk hoelang deze extreme omstandigheden kunnen voortduren. Als de ECB succesvol is en de inflatie stijgt, zal de centrale bank zijn rentes verhogen en dat heeft ongetwijfeld gevolgen voor andere rentes.

Maar om een idee te krijgen hoe bizar de huidige situatie is, turfde Z24 hoeveel gratis staatsschuld Nederland in theorie heeft.

Uit cijfers van het agentschap dat de uitgifte van staatsleningen regelt, bleek dat de Nederlandse staat per eind mei voor 345 miljard euro aan schuld had uitstaan - het gaat hier alleen om leningen van het Rijk,  en dus niet om lagere overheden.

Van die 345 miljard euro bestond het gros uit 322 miljard euro uit obligatieleningen met een langere looptijd en ruim 15 miljard euro uit schatkistpapier met zeer korte looptijden.

Ga je ervan uit dat Nederland leningen tot en met een looptijd van 5 jaar tegen nul procent of zelfs een negatieve rente kan uitgeven, dan is pakweg 185 miljard euro aan staatspapier 'gratis' herfinancierbaar. Dat komt neer op ongeveer 57 procent van de huidige schuld van het Rijk.

Het gaat hier, zoals gezegd, om een theoretisch bedrag, want om tot zo'n gratis herfinanciering te komen, moet het huidige klimaat van extreem lage rentes nog wel zeker vijf jaar ongewijzigd blijven. Maar dat inmiddels ruim de helft van de staatsschuld een gratis karakter heeft, geeft wel aan dat we niet in een 'normale' wereld leven als het over lenen en sparen gaat.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl